Sensoren

Inzicht in de werking van sensoren

Het principe achter sensoren voor lichtregeling is de detectie van specifieke omgevingsfactoren, zoals beweging of de hoeveelheid licht. Afhankelijk van de toepassing en de gewenste nauwkeurigheid zijn er verschillende typen sensoren beschikbaar.

Hoe bewegingssensoren functioneren

Bewegingssensoren detecteren beweging binnen een vastgesteld detectiegebied en activeren vervolgens een aangesloten apparaat, zoals verlichting. Er bestaan diverse detectietechnieken:

• PIR-sensoren (Passief InfraRood): Dit zijn de meest gebruikte bewegingssensoren. Een PIR-sensor reageert op veranderingen in infraroodstraling (warmte) binnen zijn detectieveld, bijvoorbeeld de lichaamswarmte van mensen of dieren. Wanneer een temperatuurverschil wordt waargenomen tussen een object en de omgeving, wordt een elektrisch signaal geactiveerd. Deze sensoren werken niet door muren of glas heen.
• HF-sensoren (Hoogfrequent): Deze actieve sensoren zenden elektromagnetische golven uit in het hoogfrequente bereik. Deze golven worden gereflecteerd door objecten en levende wezens. Door het Doppler-effect wordt beweging gedetecteerd door een verandering in de frequentie van de gereflecteerde golven. HF-sensoren zijn onafhankelijk van temperatuur en kunnen zelfs door dunne materialen zoals glas, hout of gipsplaten heen detecteren, wat een verborgen installatie mogelijk maakt.
• Ultrasone sensoren: Deze sensoren zenden hoogfrequente geluidsgolven uit en meten de weerkaatsing. Net als HF-sensoren reageren ze op elke beweging, ongeacht de temperatuur, en kunnen ze door bepaalde materialen heen detecteren.

Bewegingssensoren zijn in te stellen op reikwijdte (hoe ver detecteert de sensor), de brandduur van de lamp na activatie, en de lichtgevoeligheid (vanaf welke schemering de sensor actief wordt).

Hoe schemerschakelaars functioneren

Een schemerschakelaar, ook wel dag-nacht sensor of lichtsensor genoemd, meet de hoeveelheid omgevingslicht (lux). Zodra de lichtintensiteit onder een vooraf ingesteld niveau daalt, wordt de aangesloten verlichting automatisch ingeschakeld. Wanneer het weer lichter wordt, schakelt de verlichting automatisch uit. Dit type sensor wordt vaak gebruikt voor straatverlichting, tuinverlichting of reclameverlichting.

De gevoeligheid van een schemerschakelaar is vaak instelbaar, zodat u kunt bepalen bij welke lichtsterkte (uitgedrukt in lux) de lamp in- of uitschakelt. Veel schemerschakelaars hebben ook een instelbare vertraging, zodat kortstondige lichtveranderingen (bijvoorbeeld door bliksem of autolampen) niet direct leiden tot het onnodig in- of uitschakelen van de verlichting.

Toepassingsmogelijkheden voor sensoren in de praktijk

Het integreren van bewegingssensoren en schemerschakelaars biedt diverse voordelen in verschillende omgevingen. Deze slimme toevoegingen dragen bij aan zowel comfort als functionaliteit.

Lichtregeling voor gemak en energiebesparing

• Buitenverlichting: Sensoren zijn veelgebruikt voor buitenverlichting, zoals bij entrees, opritten of achtertuinen. Een bewegingssensor schakelt de verlichting in bij aankomst of bij detectie van ongewenste bezoekers, wat zorgt voor veiligheid en een gastvrije uitstraling. Een schemerschakelaar zorgt dat uw tuinverlichting automatisch aangaat bij schemering en uitgaat bij zonsopkomst, wat bijdraagt aan een aangename sfeer zonder onnodig energieverbruik.
• Gangpaden en bergingen: Binnenshuis zijn bewegingssensoren geschikt voor ruimtes waar niet continu licht nodig is, zoals gangen, trappenhuizen, kelders of bergingen. Het licht gaat automatisch aan als iemen de ruimte betreedt en weer uit als er geen beweging meer is, wat energie bespaart en voorkomt dat het licht onnodig brandt.
• Openbare ruimtes: In openbare gebouwen zoals scholen, kantoren of magazijnen zorgen sensoren ervoor dat verlichting alleen brandt als er personen aanwezig zijn, wat leidt tot aanzienlijke energiebesparingen.

Sensoren voor verhoogde veiligheid

Naast het regelen van verlichting dragen sensoren ook bij aan de veiligheid van een pand.

• Inbraakpreventie: Buitenverlichting die automatisch aanspringt bij detectie van beweging kan potentiële indringers afschrikken. Sommige sensoren kunnen ook worden gekoppeld aan alarmsystemen.
• Oriëntatie en voorkomen van struikelen: Verlichting van paden en trappen door bewegingssensoren vermindert het risico op vallen in het donker.

Aandachtspunten bij het kiezen en installeren van sensoren

Voor een functionele en duurzame installatie van sensoren zijn er verschillende technische aspecten om rekening mee te houden.

De juiste sensor selecteren

• IP-waarde: Voor buitentoepassingen is de IP-waarde (Ingress Protection) van groot belang. Deze geeft de mate van bescherming tegen stof en water aan.
  • IP44: Spatwaterdicht, geschikt voor beschutte buitenlocaties.
  • IP54/IP55: Beschermd tegen stof en spatwater, geschikt voor de meeste buitenomstandigheden.
  • IP65: Spuitwaterdicht en volledig stofdicht, geschikt voor onbeschutte plekken en direct contact met waterstralen.
• Detectiebereik en -hoek: Deze specificaties bepalen hoe groot het gebied is dat de sensor kan waarnemen. Let op de montagehoogte en de aanwezigheid van obstakels die het detectiebereik kunnen beïnvloeden. Sensoren met een grotere detectiehoek (bijv. 180° of 360°) zijn geschikt voor bredere gebieden.
• Lichtgevoeligheid (lux): Instelbaar bij schemerschakelaars en sommige bewegingssensoren. Dit bepaalt bij welke omgevingslichtwaarde de sensor actief wordt.
• Maximale belasting: Controleer altijd het maximale schakelvermogen (in Watt) van de sensor om te zorgen dat deze de aangesloten verlichting kan schakelen.
• Stroomvoorziening: Sensoren zijn beschikbaar op netstroom (230V) of met batterijen voor draadloze installaties. De keuze hangt af van de locatie en de beschikbaarheid van stroompunten.

Praktische installatievragen en oplossingen

Voor een succesvolle installatie van sensoren is een gedegen voorbereiding van belang. Hieronder worden veelvoorkomende vragen en de bijbehorende oplossingen besproken.

Hoe sluit ik een bewegingssensor correct aan op mijn buitenlamp?

Het aansluiten van een bewegingssensor vereist zorgvuldige stappen en een goed begrip van elektrische bedrading. De meest gangbare aansluiting betreft drie draden: fasedraad (bruin), schakeldraad (zwart) en nuldraad (blauw), aangevuld met een aardedraad (geel/groen) voor veiligheid.

1. Schakel de stroomtoevoer naar het betreffende circuit volledig uit in de meterkast om veilig te werken. Controleer met een spanningzoeker of de stroom daadwerkelijk is uitgeschakeld.
2. Bepaal de gewenste montageplek voor de sensor. Houd rekening met het detectiebereik en voorkom obstakels die de werking kunnen hinderen.
3. Sluit de bruine fasedraad aan op het L-punt van de sensor. De zwarte schakeldraad, die naar de lamp loopt, wordt aangesloten op het L1-punt van de sensor. De blauwe nuldraad sluit u aan op het N-punt van de sensor en de geel/groene aardedraad op het aardingssymbool.
4. Bevestig de sensor stevig aan de muur. Zorg bij buitensensoren dat de bedrading waterdicht is afgewerkt, bijvoorbeeld met gietmoffen of geschikte wartels bij een lasdoos.
5. Na de montage en controle van alle verbindingen kan de stroom weer worden ingeschakeld. Test de sensor en stel de gewenste parameters in, zoals de lichtgevoeligheid en de brandduur.

Wat is het verschil tussen een bewegingsmelder en een aanwezigheidsmelder?

Hoewel de technologie vergelijkbaar is, onderscheiden bewegingsmelders en aanwezigheidsmelders zich in gevoeligheid en toepassingsgebied.

• Bewegingsmelder: Reageert op grotere, duidelijke bewegingen. Zodra beweging stopt, wordt de timer gereset en het licht na de ingestelde tijd uitgeschakeld. Deze zijn geschikt voor bijvoorbeeld gangen, opritten of buitenruimtes waar kortstondige aanwezigheid volstaat.
• Aanwezigheidsmelder: Deze sensoren zijn aanzienlijk gevoeliger en detecteren zelfs de kleinste bewegingen, zoals toetsenbord tikken of het omslaan van een pagina. Ze zijn ontworpen om continue aanwezigheid te monitoren en houden het licht aan zolang er beweging wordt gedetecteerd, zelfs als deze minimaal is. Aanwezigheidsmelders zijn met name geschikt voor kantoren, vergaderruimtes of toiletten waar mensen langer en met subtiele bewegingen aanwezig zijn.

Waar plaats ik de sensor om vals alarm te voorkomen?

Een correcte plaatsing is van belang om ongewenste activering (vals alarm) tegen te gaan en een betrouwbare werking te garanderen.

• Vermijd direct zonlicht: Plaats sensoren niet in direct zonlicht, omdat plotselinge temperatuurveranderingen in de sensor zelf (bij PIR) of snelle helderheidsveranderingen (bij schemerschakelaars) tot onnodige activering kunnen leiden.
• Houd afstand van warmtebronnen: Voor PIR-sensoren geldt dat ze niet te dicht bij warmtebronnen zoals ventilatieroosters, airco's of verwarmingselementen geplaatst moeten worden, aangezien de temperatuurverschillen de sensor kunnen triggeren.
• Obstakels vermijden: Zorg ervoor dat het detectiegebied vrij is van obstakels zoals bomen, struiken, vlaggen, of auto's die de sensor onbedoeld kunnen activeren of blokkeren.
• Optimale montagehoogte: Raadpleeg de specificaties van de sensor voor de aanbevolen montagehoogte. Dit beïnvloedt de effectiviteit van het detectiebereik en de gevoeligheid. Voor buitensensoren is een hoogte van 2 tot 3 meter vaak aanbevolen.

Door deze praktische overwegingen mee te nemen tijdens de keuze en installatie, creëert u een effectief en storingsvrij systeem voor geautomatiseerde lichtregeling met sensoren.